Stale towarzyszące podenerwowanie, niechęć do kontaktów z ludźmi, brak poczucia satysfakcji z wykonywanej pracy ? takie objawy mogą świadczyć o tym, że pracownika dotknęło wypalenie zawodowe. Po dłuższym czasie, kiedy sytuacja zawodowa nie ulegnie poprawie, trudna sytuacja w pracy może m.in. rzutować na życie prywatne, doprowadzając do poważnych konfliktów. Objawom wewnętrznym mogą towarzyszyć takie reakcje organizmu, jak obniżenie odporności, problemy ze snem, bóle głowy i brzucha. Poniżej przedstawiamy sposoby radzenia sobie z wypaleniem zawodowym oraz metody wspierania pracowników, które mogą zapobiec rozwojowi tego niekorzystnego zjawiska.
Bardzo ważne w procesie wychodzenia z zawodowego dołka jest wyraźne określenie swoich priorytetów zarówno w życiu zawodowym, jak i prywatnym. To bardzo ważny obszar ze względu na zaangażowanie, jak i wypalenie zawodowe. To odpowiedź na pytanie: czy to, co robię jest zgodne z moimi osobistymi wartościami? Czy czuje się dobrze wykonując swoją pracę? Czy to jest miejsce, w którym pracuję z pasją? Czy ta praca będzie moim narzędziem do spełniania marzeń? Dodatkowo silne i jasno określone punkty w hierarchii wartości pozwalają szybciej wychodzić z trudnych sytuacji, są stałym punktem odniesienia, na którym można się oprzeć w trudnych momentach.
W chwili zniechęcenia, poczucia braku perspektyw warto spróbować skupić się na pozytywach wynikających z codziennych interakcji z osobami, które spotykamy w pracy. Relacje panujące w miejscu pracy, społeczność, która tworzą współpracownicy, przełożeni podwładni, klienci czy dostawcy są źródłem wsparcia w chwilach zwątpienia. Ważniejsze są wtedy słowa i wsparcie ważnej dla nas osoby niż motywacja finansowa, która naszych emocji nie zaspokoi długookresowo. W tym obszarze liczy się również zaufanie i poczucie wspólnoty. Warto docenić zgrany, dobrze rozumiejący się zespół, którego jest się ważną częścią. Dobrze, kiedy osoba zagrożona wypaleniem lub też przeżywająca takie trudności poczuje, że oprócz problemów ma również sferę, która daje jej dużo satysfakcji.
Świadomy pracodawca powinien zapobiegać występowaniu procesu wypalenia zawodowego. Bardzo istotne jest odpowiednie dopasowanie pracownika do stanowiska pracy a nie odwrotnie. Dopasowywanie osób do stanowisk pod kątem predyspozycji kandydatów przyczynia się do wzrostu produktywności oraz zadowolenia z pracy, eliminując jednocześnie negatywne czynniki, takie jak stres, napięcia, konflikty, nieporozumienia czy kosztowną rotację personelu. Odpowiednie przydzielanie obowiązków pracowników zgodnie z ich kompetencjami oraz potrzebami. Warto wspierać rozwój osób zatrudnionych, ale nie może się to kłócić z ich osobistymi potrzebami. Czym innym jest inspiracja do poznawania nowych zawodowych obszarów, a czym innym zmuszanie pracownika do wykonywania czynności, w których nie czuje się pewnie lub których po prostu nie lubi. Jeśli pracownicy mają poczucie, że to co robią ma znaczenie, są dumni ze swojej pracy, mogą i chcą się rozwijać, są zaangażowani i podchodzą do swoich obowiązków z entuzjazmem to znaczy, że pracodawca stwarza im zdrowe środowisko pracy.
Innym czynnikiem zapobiegającym wypaleniu pracowników, o którym nie powinien zapominać pracodawca, jest zadbanie o stworzenie odpowiedniej kultury organizacyjnej firmy. Organizacje, które stawiają na wysoką jakość kontaktów interpersonalnych, na bieżąco informują pracowników o ważnych zmianach, nie tylko w ten sposób zapobiegają odpływowi pracowników z firmy, ale również sprawiają, że są oni bardziej zmotywowani i kreatywni. Inwestowanie w ludzi i oczekiwanie, że włożą w pracę maksimum swoich możliwości, bez zrozumienia, że środowisko pracy powinno ich wspierać, jest strategią donikąd. Często prowadzi do utraty dobrego pracownika. Zdrowe środowisko pracy przyciąga dobrych pracowników i, co ważniejsze, potrafi ich zatrzymać.
Bardzo częstą przyczyną wypalenia zawodowego jest nadmierna kontrola ze strony przełożonego, który nie dopuszcza do wymiany poglądów, opinii, propozycji., narzuca i egzekwuje plan działań zgodnie z własnym, niekonsultowanym z pracownikami planem. Autorytarny styl zarządzania ludźmi może w dwojaki sposób negatywnie wpływać na pracowników. Z jednej strony obniża on poziom zadowolenia z wykonywanej pracy i przyspiesza postępujące procesy wypalenia, a drugiej doprowadza do ?wyuczonej bezradności? pracownika, który wiedząc, że nic od niego nie zależy i we wszystkim stosujący się ściśle do wymogów przełożonego, przestanie traktować miejsce pracy jako przestrzeń, która pozwala mu się rozwijać. Nietrudno się domyślić, że osoba taka prędzej czy później zacznie się rozglądać za nowym miejscem pracy lub też zdecydowanie straci motywację do wykonywania swoich obowiązków. Gdy pracownicy nie mają żadnej kontroli nad swoją pracą ? nie mają możliwości decydowania o niej, zachowują się i wykonują zadania w określony sposób spisany procedurami, scenariuszami ? mają poczucie, że są w pułapce, nie mają przestrzeni. Taka postawa zamyka na wykorzystanie w pełni kompetencji, energii na zdolności twórcze, na kreatywność.
Wypalenie zawodowe może dotknąć każdego. Dlatego warto zapobiegać temu zjawisku, a w momencie jego pojawienia wiedzieć, jak z nim walczyć. Wypalenie to nie tylko problem pracownika. Słabo zmotywowany i nie radzący sobie z własnymi emocjami pracownik nie pomoże firmie w rozwoju. Ważne, by pracodawcy zdawali sobie sprawę z potrzeby wdrażania rozwiązań, które pomogą pracownikom radzić sobie z trudnościami oraz zmotywują do efektywnego działania.
Motto, które powinno nam przyświecać w walce z powyższymi problemami (zarówno pracownikom jak i firmom) brzmi:
?Nie posuniesz się do przodu w zewnętrznym świecie jeśli nie posuniesz się do przodu w świecie wewnętrznym?.