Od ponad roku czasu firmy odczuwają poważne problemy z pozyskaniem talentów do swoich organizacji, w wielu przypadkach w ogóle pracowników. Badania pokazują, że w ostatnim czasie wśród wysokiej rangi pracowników technicznych coraz częściej zaobserwować można spadek zaangażowania, a przy tym wzrost oczekiwań finansowych. Wskaźniki lojalności są ekstremalnie niskie i dlatego aż 67% badanych planuje zmienić swoją ścieżkę kariery. (www.globalhrnews.com)
Dlaczego tak się dzieje? Dlaczego spada zaangażowanie pracowników, inwestycje w szkolenia i rozwój, dlaczego tak trudno o lojalność? Odpowiedź możemy znaleźć w kilku obszarach: systemowych, mentalnych pracowników i kultury organizacyjnej firmy.
Z badania Bilans Kapitału Ludzkiego wynika, że tylko połowa (54%) pracodawców działających na terenie Polski podejmuje jakiekolwiek działania, których celem jest rozwój i szkolenia zatrudnionych pracowników. Niestety liczba ta nie napawa optymizmem. Jest to problem, o którym możemy mówić z perspektywy całego kraju. Pracodawcy pytani o największe bariery rozwoju pracowników mówią o niedopasowaniu edukacji i kompetencji do potrzeb, jakie mają jako pracodawcy.
Kolejną barierą jest niedopasowanie programów studiów do potrzeb. Studenci otrzymują zbyt dużo teorii oderwanej od rzeczywistości. To powoduje, że podejmując pracę, mają zbyt wysokie oczekiwania, tymczasem proces ich adaptacji w firmie jest bardzo długi. W przypadku handlowców jest to średnio 5-6 miesięcy. Obserwujemy niepokojący trend, kiedy poszukujemy na stanowiska produkcyjne pracowników w puli kandydatów, rzadko pojawiają się osoby z wykształceniem zawodowym. Najczęściej aplikują osoby z wykształceniem średnim, które nie miały do czynienia z procesami produkcyjnymi. Uczenie technicznych podstaw jest czasochłonne i podnosi koszty inwestycji w pracowników. Wielu techników wyjechało za granicę. Ci, którzy jeszcze zostali również wyjadą, jeśli nie będziemy inwestować w utrzymanie w firmach pożądanych pracowników i nie będziemy w stanie sprostać wymaganiom inwestorów.
Obecnie sytuacja wygląda tak, że firmy mają zlecenia, kontakty ale brak jest personelu do jego wykonania mimo, że bezrobocie na koniec lipca 2013 r wyniosło 2.093 tys. osób tj. 13,1%. Są przypadki kiedy firma poszukuje sezonowo 400 osób i nikt się nie zgłasza. Osoby skierowane z Urzędów Pracy nie chcą podejmować prac sezonowych, czekają na stałą, najlepiej też łatwą pracę. Szukają długookresowego bezpieczeństwa i stabilizacji.
Skala problemów związanych z brakiem wykwalifikowanych robotników i piętno zamykanych kilka lat temu szkół zawodowych dokucza pracodawcom bez względu na to, w której części Polski położona jest firma. Niedopasowanie jest zdecydowanie największym problemem rynku pracy. Aż 66 % pracodawców ma problemy w zrekrutowaniu pracowników, którzy spełniają ich wymagania. Jest to również kluczowy czynnik, który wpływa na większość działań inwestycyjnych. Pracodawcy pytani o to, jakiego stopnia przygotowania wymagają od nowo przyjętych pracowników chcą stosować zasadę przyjmowania w pełni wyszkolonych lub wymagających niewielkiego doszkolenia. Możliwość większego lub pełnego doszkolenia widziało tylko 28% pracodawców. W przypadku wielu stanowisk pracy mimo założonej strategii i tak kończy się na inwestycji w naukę od podstaw.
Często również w procesie rekrutacji okazuje się, że ktoś z umiejętnościami specjalistycznymi nie posiada kompetencji społecznych na wymaganym poziomie, a profil osobowości tej osoby wskazuje, że trudno będzie jej osiągnąć pożądany poziom w krótkim czasie. Następuje wtedy zmiana podejścia i przyjmuje się do pracy osobę z kompetencjami miękkimi a twarde-techniczne kształcone są wewnętrznie. Te łatwiej wykształcić niż zmieniać mentalność osób, czyli drugi obszar kluczowych problemów rynku pracy.
O tym, że posiadane kompetencje wymagają doszkolenia mówi aż połowa pracodawców. To braki w zakresie kompetencji zawodowych ale również behawioralnych: organizacja własnej pracy, samodzielność, inicjatywa, odporność na stres, interpersonalne. Są kompetencje szczególnie ważne dla pracodawców ? często ważniejsze od unikalnych zawodowych takie jak: samodzielność, dążenie do celu, współpraca w zespole, komunikatywność, gotowość uczenia się, otwartość na zmiany. Ich posiadanie na odpowiednim poziomie jest nieodzowne, gdy w pracy realizuje się zadania dla innych ludzi. Firmy dają szansę kandydatom, którzy nie posiadają kompetencji technicznych na pożądanym poziomie, ale ich motywacja wewnętrzna i cechy osobowości wskazują, że szybko będą w stanie nadrobić braki. Każda firma stawia wyraźnie na kompetencje społeczno-mentalne, które najtrudniej jest wyszkolić czy też nauczyć.
Jakie występują podstawowe przyczyny trudności w rekrutacjach:
Brak kandydatów 33%
Brak kompetencji technicznych 33%
Brak doświadczenia 24%
Brak umiejętności miękkich 20%
Zbyt wysokie oczekiwania finansowe 10%
Forma zatrudnienia nieakceptowana przez kandydata 5%
Najbardziej brakuje wykwalifikowanych pracowników fizycznych, techników, przedstawicieli handlowych, kucharzy, operatorów maszyn, pracowników IT, menedżerów projektów oraz pracowników działów finansów. Jak wskazują badania i trendy rynkowe w związku z technologizacją kolejnych dziedzin życia rośnie i będzie rosło zapotrzebowanie na wiedze inżynierską. Dlatego też osoby wybierające studia powinny się kierować właśnie tym wyznacznikiem i nie tracić czasu na naukę zawodu, który nie będzie potrzebny w przyszłości; również wszystkie grupy interesariuszy tj. rząd, uczelnie, pracodawcy powinny się komunikować w sprawie efektywnego planowania przyszłego rynku prac.
Poniżej przedstawiamy zawodowy deficytowe w podziale na grupy:
S ? sprzedaż, A ? administracja, E ? Edukacja, F- Finanse, I – IT informatyka, O – opieka i medycyna, R ? Robotnicy i zawody techniczne, U – Usługi :
S ? sprzedaż
W obszarze sprzedaży największe zapotrzebowanie jest na telemarketerów, przedstawicieli handlowych, van-sellerów oraz pracowników obsługi sprzedażowej on-line. Poniżej lista 20 stanowisk wg. Najwyższego zapotrzebowania.
Telemarketer, pracownik call center
Przedstawiciel handlowy
Sprzedawca w branży mięsnej
Sprzedawca w branży spożywczej
Doradca klienta
Konsultant / agent sprzedaży bezpośredniej
Specjalista do spraw sprzedaży
Pozostali sprzedawcy sklepowi (ekspedienci)
Organizator obsługi sprzedaży internetowej
Sprzedawca na targowisku / bazarze
Kierownik supermarketu
Ekspozytor towarów (merchandiser)
Monter reklam
Promotor marki (trendsetter)
Kierownik stoiska w markecie
Ekspedient w punkcie usługowym
Ekspedytor sprzedaży wysyłkowej / internetowej
Sprzedawca obwoźny z samochodu (vanseller)
Kierownik działu w handlu hurtowym
Sprzedawca reklam internetowych
A ? administracja, biuro
W obszarze ?administracji? największą grupę stanowią pracownicy biurowi i urzędnicy.
Technik prac biurowych
Pracownik kancelaryjny, biurowy
Urzędnik podatkowy
Archiwista
Sekretarz sądowy
Inwentaryzator
Kosztorysant budowlany
Funkcjonariusz służby penitencjarnej
Pozostali urzędnicy do spraw podatków
Asystent sędziego
Urzędnik i pracownicy zakładów ubezpieczeń społecznych
Pozostali funkcjonariusze służby więziennej
Muzealnik
Ankieter
Statysta
Pośrednicy pracy i zatrudnienia
Specjalista do spraw zamówień publicznych
Sekretarka w kancelarii
Pracownik agencji pracy tymczasowej
Specjalista do spraw doskonalenia i rozwoju aplikacji
E ? Edukacja
W obszarze ?Edukacji? największą grupę stanowisk deficytowych stanowią: bibliotekarze, lektorzy języków obcych, nauczyciele przedmiotów zawodowych
Asystent nauczyciela przedszkola
Bibliotekarz
Nauczyciele kształcenia zawodowego
Lektor języka angielskiego
Instruktor gimnastyki korekcyjnej
Instruktor tańca
Wykładowca na kursach (edukator, trener)
Kierownik, specjaliści działu szkoleń
Pracownik do spraw kultury fizycznej i sportu
Instruktor rytmiki
Nauczyciel psycholog
Nauczyciel logopeda
Pozostali lektorzy języków obcych
Nauczyciel techniki w szkole podstawowej
Nauczyciel przedmiotów zawodowych medycznych
Pozostali nauczyciele szkół specjalnych
Nauczyciel niewidomych i niedowidzących (tyflopedagog)
Nauczyciel muzyki w placówkach pozaszkolnych
Nauczyciel przedsiębiorczości
Nauczyciel przedmiotów zawodowych turystycznych
F ? finanse
W obszarze ?finansów? poszukiwani są agenci ubezpieczeniowi, pośrednicy finansowi, sprzedawcy oraz doradcy w zakresie usług finansowych
Doradca finansowy
Agent ubezpieczeniowy
Pracownik do spraw ubezpieczeń
Pośrednik w obrocie nieruchomościami
Pośrednik finansowy
Pracownik obsługi produktów finansowych
Agent do spraw pozyskiwania gruntów pod nieruchomości
Pracownik lombardu
Pracownik (doradca) do spraw pożyczek
Audytor
Doradca inwestycyjny
Specjalista do spraw pozyskiwania funduszy
Agent do spraw zakupów
Pracownik w biurze maklerskim
Pracownik instytucji pożyczkowej
Kierownik agencji ubezpieczeniowej
Broker ubezpieczeniowy
Kierownik agencji doradztwa finansowego
Kierownik działu w instytucji ubezpieczeniowej
Specjalista do spraw ubezpieczeń zdrowotnych
IT – informatyka
W zakresie IT największą deficytową grupę stanowią: pracownicy ds. wprowadzania danych, zarządzania bazami danych, projektanci stron internetowych, administratorzy oraz operatorzy
Operator wprowadzania danych
Technicy wsparcia informatycznego i technicznego
Konsultant do spraw systemów teleinformatycznych
Specjalista do spraw rozwoju stron internetowych, Internetu i Intranetu
Projektant stron internetowych (webmaster)
Analityk baz danych
Operator aplikacji komputerowych
Architekt stron internetowych
Pracownik zabezpieczenia technicznego
Tester systemów teleinformatycznych
Administrator stron internetowych
Administrator zintegrowanych systemów zarządzania klasy ERP
Operator edytorów tekstu
O – opieka i medycyna
W obszarze opieki i zdrowia dużą grupę deficytową stanowią opiekunowie, logopedzi oraz wyspecjalizowani lekarze w określonych dziedzinach:
Opiekun osoby starszej
Opiekunka dziecięca
Opiekun w domu pomocy społecznej
Opiekunka środowiskowa
Asystent osoby niepełnosprawnej
Logopeda
Pracownicy pomocy społecznej i pracy socjalnej
Wychowawca małego dziecka
Praktykujący niekonwencjonalne lub komplementarne metody terapii
Operatorzy aparatury medycznej
Pielęgniarka specjalista pielęgniarstwa opieki długoterminowej
Terapeuta środowiskowy
Pielęgniarka specjalista pielęgniarstwa środowiska nauczania i wychowania
Laborant biochemiczny
Lekarz ? rehabilitacja medyczna
Lekarz ? medycyna pracy
Lekarz ? anestezjologia i intensywna terapia
Lekarz ? medycyna ratunkowa
Lekarz ? okulistyka
Lekarz dentysta ? protetyka stomatologiczna
Logopeda ? neurologopedia
Lekarz ? balneologia i medycyna fizykalna
Lekarz ? neurologia
Lekarz ? psychiatria
Lekarz dentysta ? chirurgia stomatologiczna
Farmaceuta ? farmacja szpitalna
Instruktor hipoterapii
Lekarz ? chirurgia ogólna
Lekarz ? audiologia i foniatria
Lekarz ? dermatologia i wenerologia
Lekarz ? diabetologia
Lekarz ? endokrynologia
Lekarz weterynarii ? specjalista chirurgii weterynaryjnej
Lekarz weterynarii ? specjalista chorób koni
R ? robotnicy, pracownicy techniczni
Grupa robotników jest najliczniej poszukiwaną grupą z technicznymi kompetencjami. To przede wszystkim pracownicy budowlani, operatorzy maszyn i urządzeń:
Robotnik gospodarczy
Spawacz metodą MAG
Pozostali spawacze i pokrewni
Kierowca ciągnika siodłowego
Spawacz metodą MIG
Spawacz metodą TIG
Monter ociepleń budynków
Robotnik oczyszczania miasta
Operator obrabiarek sterowanych numerycznie
Glazurnik
Brukarz
Cieśla
Operator koparki
Tokarz / frezer obrabiarek sterowanych numerycznie
Sortowacz surowców wtórnych
Piaskarz
Monter kadłubów okrętowych
Operator automatów spawalniczych
Pozostali robotnicy budowlani robót wykończeniowych i pokrewni
Pozostali robotnicy czyszczący konstrukcje budowlane i pokrewni
Monter rusztowań
Monter sprzętu gospodarstwa domowego
Operator ładowarki
Tapicer meblowy
Szpachlarz
Elektryk budowlany
Zbieracz owoców, ziół i innych roślin
Technik automatyk
Monter płyt kartonowo – gipsowych
Krajacz materiałów budowlanych
Operator urządzeń przemysłu szklarskiego
Tartacznik
Operator maszyn i urządzeń przemysłu spożywczego
Malarz lakiernik wyrobów metalowych
Kierownik ruchu w zakładzie górniczym
Pomocnik mechanika
Monter aparatury rozdzielczej i kontrolnej energii elektrycznej
Operator maszyn i urządzeń do produkcji okien z tworzyw sztucznych
Maszynista pojazdu trakcyjnego
Pozostali operatorzy maszyn i urządzeń do produkcji i przetwórstwa metali
Technik elektryk samochodowy
Mistrz produkcji w przemyśle samochodowym
Monter izolacji przemysłowych
Operator strugarek i frezarek do drewna
Pozostali posadzkarze, parkieciarze i glazurnicy
Monter urządzeń energii odnawialnej
Monter obrabiarek
Operator maszyn i urządzeń metalurgicznych
Inżynier utrzymania ruchu
Operator przenośników taśmowych
Pozostali tynkarze i pokrewni
Pozostali operatorzy urządzeń do obróbki powierzchniowej metali i nakładania powłok
Operator maszyn ogrodniczych
Operator pras kuźniczych
Lakiernik tworzyw sztucznych
Operator urządzeń wytwórczych mieszanek betonowych
Monter / konserwator urządzeń przeciwpożarowych
Kontroler jakości połączeń spawanych
Monter samochodowej instalacji gazowej (LPG)
Blacharz izolacji przemysłowych
Ustawiacz maszyn do obróbki drewna
Maszynista górniczych maszyn wyciągowych
Operator spycharki
Technik mechanik ? konserwator urządzeń dźwigowych
Wulkanizator taśm przenośnikowych
Monter urządzeń laserowych
Blacharz okrętowy
Mistrz produkcji w przemyśle metalurgicznym
Elektromonter prefabrykowanych stacji transformatorowych
Operator maszyn tapicerskich
Operator urządzeń do produkcji mas asfaltobetonowych
Technik geofizyk S
Kontroler urządzeń obróbki cieplnej metali
Operator badań defektoskopowych
U ? usługi
W obszarze usług poszukiwane są osoby do ocgrony mienia, w hotelarstwie,
Pracownik ochrony fizycznej
Pozostałe pomoce i sprzątaczki biurowe, hotelowe i podobne
Kucharze
Spedytor
Konserwator budynków
Florysta
Pracownik przygotowujący posiłki typu fast food
Pozostali specjaliści do spraw rynku nieruchomości
Animator kultury
Kurier
Bukieciarz
Diagnosta uprawniony do wykonywania badań technicznych pojazdów
Pozostali listonosze i pokrewni
Pracownik pralni chemicznej
Serwisant sprzętu komputerowego
Recepcjonista hotelowy
Pracownik obsługi monitoringu
Pracownik galerii / muzeum
Renowator mebli artystycznych
Dekorator wyrobów cukierniczych
Organizator usług kateringowych
Instalator systemów telewizji przemysłowej
Boy hotelowy
Organizator usług konferencyjnych
Źródło: Opracowanie własne na podstawie sprawozdań Ministerstwa Pracy za 2012 r.
Jeśli dokonamy porównania powyższych wyników ze zgłoszonym zapotrzebowaniem przez pracodawców na portalach rekrutacyjnych poprzez ogłoszenia, dochodzimy do identycznych wniosków. Lista zawodów deficytowych jest zbieżna. Największa grupę stanowią stanowiska w obszarze ?Sprzedaży?.
1 Przedstawiciel Handlowy
2 Specjalista ds. Administracyjnych
3 Doradca Klienta
4 Sprzedawca
5 Referent
6 Specjalista ds. Obsługi Klienta
7 Doradca Ubezpieczeniowy
8 Specjalista ds. Sprzedaży
9 Księgowy
10 Doradca Klienta (bankowość)
11 Programista
12 Kierownik ds. Sprzedaży
13 Handlowiec
14 Zastępca Kierownika Sklepu
15 Kierowca
16 Konsultant Telefoniczny
17 Robotnik Produkcyjny
18 Operator Maszyn
19 Programista
20 Specjalista ds. Księgowości
Źródło: Opracowanie własne na podstawie ogłoszeń na Portalu Rekrutacyjnym Praca.pl
Jakiej wielkości firmy poszukują pracowników? Na to pytanie można odpowiedzieć: Każda firma. Szczegółowo wyniki badań pokazują, że firmy zatrudniające od 51-250 pracowników stanowią najliczniejszą grupę poszukujących do pracy. Następnie od 11 do 50 pracowników i od 500 do 1000 osób. Reasumując rynek pracy opiera się na małych i średnich przedsiębiorstwach, które mają największy udział w tworzeniu PKB.
Trzeci obszar lojalności to kultura organizacyjna i wynikająca z niej umiejętność zarządzania talentami. Zarządzanie Talentami polega na umiejętności rozpoznania silnych stron każdego z pracowników oraz umiejętności dobrego dopasowywania obszarów odpowiedzialności oraz zlecanych zadań do talentów poszczególnych członków zespołu. Rolą przełożonych jest rozpoznawanie, rozwijanie i właściwie wykorzystywanie w codziennej pracy silnych stron swoich podwładnych. Obecnie termin ?zarządzanie Talentami? nabiera coraz większego znaczenia, gdyż organizacje na całym świecie mają coraz więcej problemów ze znalezieniem i zatrzymaniem u siebie właściwych ludzi. Szybki rozwój portali internetowych zapewnia pracownikom coraz łatwiejszy, stały dostęp do informacji o atrakcyjnych ofertach pracy w kraju i za granicą. Stanowi to coraz większe i coraz bardziej realne zagrożenie odpływu talentów z firm, które niedostatecznie dbają o rozwój i satysfakcję swoich Pracowników.
Najskuteczniejsi liderzy wiedzą, że umożliwianie ludziom wykonywania tego, co naprawdę lubią i chcą robić w organizacji, w czym czują się dobrzy i niemalże niezastąpieni – zwiększa motywację, zaangażowanie, lojalność pracowników oraz znacząco poprawia osiągane przez firmę wyniki.
Zarządzanie Talentami to ciągła dbałość o realizację celów rozwojowych oraz biznesowych każdego z pracowników. Odpowiedzialność za proces zarządzania talentami leży w rękach menedżerów. Liderzy, którzy osiągają ponadprzeciętne wyniki, wiedzą, że każdy pracownik jest inny, potrafią rozpoznawać, co jest ważne dla każdego z ich podwładnych, co każdy z członków ich zespołu lubi i potrafi robić najlepiej, czego może uczyć innych, w czym i kiedy potrzebuje pomocy. W ten sposób budują entuzjazm, lojalność oraz zaangażowanie swojego zespołu.